[Sokal]

czwĂłrkami do nieba szli...

Ten niezwykÂły, trĂłjkÂątny jar na WzgĂłrzach Wuleckich ma zbocza strome, a jeÂśli jeszcze wczeÂśniej padaÂło, jak przed niedzielnÂą uroczystoÂściÂą, to po rozmiĂŞkÂłym stoku w ogĂłle trudno siĂŞ posuwaĂŚ. Schodzili wiĂŞc gĂŞsiego, w grupach  po czterech. Najtrudniej byÂło tej pierwszej czwĂłrce, skÂładajÂącej siĂŞ z profesorĂłw WÂłodzimierza Krukowskiego (kierownika Katedry PomiarĂłw Elektrycznych Politechniki Lwowskiej, 53 lata), Witolda Nowickiego (kierownika ZakÂładu Anatomii Patologicznej Uniwersytetu Jana Kazimierza, lat 63), StanisÂława Pilata (kierownika Katedry Technologii Nafty i Gazu Ziemnego PL, lat 60) i WÂłodzimierza StoÂżka (kier. Katedry Matematyki Politechniki, lat 57), poniewaÂż im przypadÂło nieœÌ trupa inÂż. Adama Ruffa (30 lat), zastrzelonego przed chwilÂą w budynku Bursy im. Abrahamowicza. Czy ojcu Adama, dr StanisÂławowi Ruffowi , nie pozwolono nieœÌ zwÂłok syna? Czy synom profesora StoÂżka, Eustachemu i Emanuelowi, nie pozwolono pomĂłc ojcu? Czy nie chciaÂł wyrĂŞczyĂŚ ojca 27- letni dr med. Jerzy Nowicki? Czy prof. Roman Longchamps de Berier szedÂł na ÂśmierĂŚ w czwĂłrce ze swoimi trzema dorosÂłymi synami: BronisÂławem, Zygmuntem i Kazimierzem, czy rozdzielono ich „po uwaÂżaniu” niemieckich oprawcĂłw?

 

Tych szczegó³ów nie znamy. Z relacji ocala³ego œwiadka, prof. pediatrii Franciszka Groera wiemy, ¿e matce Adama, Annie Ruff i profesorowej Jadwidze Ostrowskiej, kazano natychmiast umyÌ korytarz i usun¹Ì œlady krwi. Potem do³¹czy³y do czwórek schodz¹cych w dó³ jaru.

[Sokal]

30 czerwca 1941 Niemcy zajĂŞli LwĂłw. Na odchodnym, uciekajÂąca Armia Czerwona,  urzÂądziÂła rzeÂź tysiĂŞcy PolakĂłw trzymanych w lwowskich wiĂŞzieniach. Nielicznym udaÂło siĂŞ zbiec. UciekÂł na przykÂład prof. Roman Rencki, 74-letni kierownik Katedry ChorĂłb WewnĂŞtrznych UJK, ale tylko po to, Âżeby trzy dni póŸniej dzieÂła dokoĂączyli  Niemcy w jarze wuleckim.  Nasi zachodni sÂąsiedzi nie tracili ani chwili: przybyli do miasta z gotowym planem egzekucji polskiej elity intelektualnej Lwowa, znali nazwiska i adresy. W ten sposĂłb, w ciÂągu paru godzin nocy z 3 na 4 lipca wygarnĂŞli ok. 25% skÂładu profesury Uniwersytetu Jana Kazimierza i Politechniki Lwowskiej. Mieli jasne rozkazy: nie bawiĂŚ siĂŞ, jak to byÂło przy uwiĂŞzieniu profesorĂłw Uniwersytetu JagielloĂąskiego 2 lata wczeÂśniej, w Âżadne przesÂłuchania, w Âżadne transporty do obozĂłw! Z tego tylko problemy,  interwencje, w efekcie wiĂŞkszoœÌ z nich ocalaÂła. Wszystkich zlikwidowaĂŚ bez haÂłasu i bez Âśladu.

 

To siĂŞ nie caÂłkiem udaÂło. Wiemy kogo zamordowano, wiemy jak i wiemy gdzie. Nie wiemy gdzie sÂą ich prochy, bo Niemcy wkrĂłtce przeprowadzili ekshumacjĂŞ i wszystkie ciaÂła wywieÂźli i spalili. ÂŚwiadkowie kaÂźni obserwowali mord z okien domĂłw w odlegÂłoÂści ok. 500 metrĂłw. Dzisiaj byÂłoby to niemoÂżliwe, bo grzbiet jaru obrĂłsÂł przez 70 lat piĂŞknymi drzewami i z daleka juÂż nic siĂŞ nie da zobaczyĂŚ.

[Sokal]

W niedzielĂŞ, 3 lipca , w 70. rocznicĂŞ tej zbrodni, wszystkie dostĂŞpne miejsca wuleckiego jaru oblegli Polacy i UkraiĂący, ktĂłrzy zebrali siĂŞ na uroczystoÂści odsÂłoniĂŞcia pomnika pomordowanych. Monumentalna rzeÂźba, autorstwa krakowskiego profesora Aleksandra ÂŚliwy, przedstawia bramĂŞ zbudowanÂą z cegieÂł oznaczonych jak DziesiĂŞĂŚ PrzykazaĂą, z wysuniĂŞtÂą rzymskÂą piÂątkÂą.. Zdaje siĂŞ, Âże wci¹¿ jeszcze trwajÂą polityczne debaty nad napisem, jaki ma siĂŞ znajdowaĂŚ na bramie - „profesorĂłw polskich” czy „profesorĂłw lwowskich” ? -  to jest ten nadal nierozwiÂązany problem. Ale powyÂżej nowego pomnika, na stoku jaru, stoi wci¹¿ stary pomnik, jak krzyÂż nagrobny, z tablicÂą w jĂŞzyku polskim i ukraiĂąskim, gdzie wymienieni sÂą wszyscy zamordowani owej nocy i, moim zdaniem, te dwa pomniki dobrze siĂŞ wspĂłlnie komponujÂą.

 

Przybyli licznie Polacy skÂąd siĂŞ tylko daÂło. Najliczniej, naturalnie, stawili siĂŞ wrocÂławianie, delegacje profesorĂłw wszystkich wrocÂławskich szkó³ wyÂższych, rektorzy wszystkich wrocÂławskich uczelni. Z samego Uniwersytetu przybyÂł obecny rektor, prof. Marek Bojarski, z piĂŞcioma swoimi rektorskimi poprzednikami, z prorektorami, dziekanami wszystkich wydzia³ów i innymi czÂłonkami spoÂłecznoÂści akademickiej. DuÂże grupĂŞ stanowiÂły wÂładze WrocÂławia:  poza prezydentem RafaÂłem Dutkiewiczem, ktĂłry byÂł g³ównÂą postaciÂą uroczystoÂści, przybyli radni miejscy wraz z przewodniczÂącym Rady. WidziaÂłem wielu wrocÂławskich nauczycieli szkó³ Âśrednich i grupy mÂłodzieÂży studenckiej i szkolnej. Stawili siĂŞ rektorzy i profesorowie uczelni lwowskich, uroczystoœÌ prowadziÂł rektor Politechniki, prof. Jurij Bobalo. Pomnik poÂświĂŞcili arcybiskupi MieczysÂław Mokrzycki i Ihor Wozniak.

[Sokal]

To pierwszy pomnik wzniesiony po wojnie we Lwowie, ktĂłry nie jest pomnikiem Âżadnego z proklamowanych bohaterĂłw Ukrainy. OsiÂągniĂŞcie porozumienia w tej sprawie nie byÂło prostÂą sprawÂą. Echa sporĂłw zabrzmiaÂły gÂłoÂśno w emocjonalnym wystÂąpieniu Mychajla Cymbaliuka, przewodniczÂącego Lwowskiej Obwodowej Administracji PaĂąstwowej, a wiĂŞc odpowiednika naszego wojewody. WyraziÂł w nim, miĂŞdzy innymi, Âżyczenie, Âżeby Sejm Rzeczypospolitej uznaÂł, iÂż OUN i UPA nie byÂły organizacjami przestĂŞpczymi, ale godnymi najwyÂższego szacunku organizacjami ukraiĂąskich patriotĂłw, walczÂących o wolnoœÌ i niepodlegÂłoœÌ swojej ojczyzny. Jakim byÂł, przywoÂłany przeze niego w pierwszych sÂłowach wystÂąpienia, JarosÂław SteĂŚko, jeden z dowĂłdcĂłw osÂławionego batalionu „Nachtigall” i premier ukraiĂąskiego rzÂądu, utworzonego we Lwowie w dniu  wkroczeniu doĂą NiemcĂłw.

 

Cymbaliuk nie wymieniÂł explicite jeszcze wiĂŞkszego bohatera ukraiĂąskiego, Stepana Bandery, poprzednika  SteĂŚki na stanowisku prowidnyka OUN na emigracji. Gigantyczny pomnik Bandery stoi akurat kilka krokĂłw od miejsca, w ktĂłrym mieszkaÂłem i chodziÂłem do szkoÂły. I ta przepiĂŞkna lwowska ulica, za mego dzieciĂąstwa noszÂąca imiĂŞ Leona Sapiehy, dzisiaj nazywa siĂŞ ulicÂą Bandery. I prowadzi od koÂścioÂła Âśw. ElÂżbiety, w ktĂłrym przysposobiono mnie do I Komunii, do koÂścioÂła Âśw. Marii Magdaleny, ktĂłry jest dzisiaj halÂą koncertowÂą muzyki organowej. W niedziele jednak i ÂświĂŞta sÂłuÂży teÂż katolikom jako koÂśció³. I wÂłaÂśnie w tym koÂściele zebraliÂśmy siĂŞ przed niedzielnÂą uroczystoÂściÂą, na mszy Âśw. koncelebrowanej pod przewodnictwem ks. Arcybiskupa MieczysÂława Mokrzyckiego. KoÂśció³ wypeÂłniony po brzegi wysÂłuchaÂł okolicznoÂściowego kazania KsiĂŞdza Arcybiskupa „non omnis moriar”. Arcybiskup wyraziÂł teÂż nadziejĂŞ, ze wÂładze miasta zgodzÂą siĂŞ wreszcie przywrĂłciĂŚ koÂścioÂłowi jego wÂłaÂściwÂą rolĂŞ i oddadzÂą go w peÂłne wÂładanie wiernych. Na razie jednak, w przedsionku koÂścioÂła, patrzyÂła na nas z wielkiego plakatu surowa i ascetyczna twarz Stepana Bandery.

[Sokal]

ByĂŚ moÂże te wszystkie komplikacje w tle tej doniosÂłej rocznicy spowodowaÂły, Âże na uroczystoÂści zabrakÂło obecnoÂści i zapowiedzianego wystÂąpienia ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej Henryka Litwina. WÂśrĂłd delegacji skÂładajÂących kwiaty znalazÂł siĂŞ Konsul Federacji Rosyjskiej. ZabrakÂło jednak, nie wiedzieĂŚ czemu, przedstawiciela Konsulatu Niemiec, a na pierwszy rzut oka wydawaÂłoby siĂŞ, Âże byÂło to miejsce caÂłkiem stosowne.

 

„Nie wszystek umrĂŞ” – powtarzaÂł Arcybiskup Lwowski. Masakra profesorĂłw w noc z 3. na 4 lipca 1941 byÂła bez precedensu w swoim zbrodniczym zamyÂśle i planie. Ale ta katowska precyzja naszych wrogĂłw ukazuje dobitnie gdzie jest i czym jest prawdziwa elita narodu. A przynajmniej gdzie tej elity naleÂży siĂŞ spodziewaĂŚ i  szukaĂŚ.. ChciaÂłoby siĂŞ mieĂŚ nadziejĂŞ, Âże profesorowie, tak licznie zgromadzeni 3 lipca 2011 na WzgĂłrzach Wuleckich  , a takÂże ich nieobecni tam koledzy, majÂą tego ÂświadomoœÌ i czujÂą ci¹¿¹cÂą na nich odpowiedzialnoœÌ.


http://jerzyprzystawa.salon24.pl/321543,prosto-czworkami-do-nieba-szli