[Kargul]

.

Czas pandemii nie tylko zmusiÂł wiernych do szukania w internecie duchowego wsparcia, ale takÂże zintensyfikowaÂł dziaÂłania kaznodziejĂłw dobrze czujÂących siĂŞ w wirtualnym Âświecie. Niestety, nie zawsze z poÂżytkiem dla wiernych.





ISTOCKPHOTO


Lockdown, przynajmniej na razie, zosta³ odwieszony. Wydaje siê, ¿e jest to dobry moment, aby nieco krytyczniej spojrzeÌ na poczynania wspó³czesnych kaznodziejów. Odnoszê bowiem wra¿enie, ¿e ten newralgiczny wymiar pos³ugi Koœcio³a, jakim jest przepowiadanie s³owa Bo¿ego, bywa przez wielu z nich traktowany instrumentalnie. Dzisiejsi kaznodzieje, dziêki internetowi zyskuj¹cy popularnoœÌ i rozpoznawalnoœÌ, nierzadko schodz¹ na manowce, ci¹gn¹c za sob¹ nie zawsze œwiadomych tego s³uchaczy.

 Co w ich przepowiadaniu moÂże niepokoiĂŚ?


Celebryci


DziĂŞki internetowi kaznodzieje stali siĂŞ wszechobecni i wszechwiedzÂący. Nie ma miejsca, do ktĂłrego by nie dotarli ze swoim przekazem, i nie ma tematu, na ktĂłrym by siĂŞ nie znali. Wielu z nich osiÂągnĂŞÂło status celebrytĂłw. W sieci nie tylko gÂłoszÂą rekolekcje, ale takÂże uczÂą gotowania i promujÂą gry. Ich medialne projekty bywajÂą nazywane ewangelizacjÂą, ale niejednokrotnie nie majÂą z niÂą wiele wspĂłlnego. W przekazie przede wszystkim eksponujÂą siebie. Ich poglÂądy szczelnie wypeÂłniajÂą przestrzeĂą przepowiadania, spychajÂąc sÂłowo BoÂże na dalszy plan. O wartoÂści przekazu decyduje status gÂłoszÂącego. Im wiĂŞcej jego kanaÂł ma subskrybentĂłw, a strona FB lajkĂłw, tym jest on „wartoÂściowszy”.

Uproszczona duchowoœÌ

Przekazom wspó³czesnych kaznodziejów niejednokrotnie towarzyszy bardzo uproszczona wizja duchowoœci. Nauczaj¹cy, w zale¿noœci od w³asnych fascynacji, odkryÌ czy upodobaù, sugeruj¹ s³uchaczom konkretne metody modlitewno-ascetyczne. Pomijaj¹c wolnoœÌ wyboru, absolutyzuj¹ w³asne doœwiadczenia. To, co jest dobre lub skuteczne w ich ¿yciu, staje siê dla innych konieczne i niezbêdne. Przypominam sobie reakcje uczestników rekolekcji prowadzonych przez jednego z bardziej znanych kaznodziejów.

Kiedy obwieÂściÂłem im, Âże w takich wydarzeniach nie uczestniczyÂłem i chyba nie zamierzam tego robiĂŚ, zdziwili siĂŞ, pogrozili mi palcem i powiedzieli, Âże duÂżo tracĂŞ. Nie pomogÂły tÂłumaczenia, Âże regularnie odbywam rekolekcje ignacjaĂąskie, modlĂŞ siĂŞ codziennie sÂłowem BoÂżym itd. Dla nich byÂłem ignorantem, ktĂłry nie chce doÂświadczyĂŚ „prawdziwej Âłaski”, cokolwiek miaÂłoby to znaczyĂŚ.


Emocjonalne uzaleÂżnienie


Niezale¿nie od tego, czy duchowni prowadz¹ nauczanie w sieci, czy robi¹ to w sposób tradycyjny, maj¹ swoich wiernych wyznawców. Sta³ych s³uchaczy i uczestników eventów ³¹cz¹ z nauczaj¹cymi silne wiêzi emocjonalne. Czasami mo¿emy nawet mówiÌ o uzale¿nieniu. Kaznodzieje, œwiadomi tego lub nie, wi¹¿¹ ludzi ze sob¹. Zainteresowanie ich nauczaniem u wielu odbiorców przekracza ramy fascynacji. Zdarza³o mi siê spotkaÌ uczestników rekolekcji, którzy za charyzmatycznym ksiêdzem jeŸdzili od miasta do miasta, od parafii do parafii, zaliczaj¹c kolejne spotkania.

S³uchaj¹c ich œwiadectw, by³em pewien, ¿e nie ma tutaj mowy o doœwiadczeniach duchowych, a chodzi o coraz silniejsze emocje. Opiekuj¹c siê w parafii grupami modlitewnymi, zauwa¿y³em, ¿e uczestnicy eventów religijnych czêsto nie odnajduj¹ siê w pracy formacyjnej. CodziennoœÌ wspólnoty, pozbawiona nadmiernych emocji, nie by³a dla nich atrakcyjna. Dlatego porzucali grupy formacyjne, a wybierali spotkania z charyzmatykami, którzy dostarczali im nowych wra¿eù.


Niebezpieczny ekskluzywizm


Dzia³alnoœÌ wielu kaznodziejów cechuje swoisty ekskluzywizm. Wyra¿a siê on w przekonaniu, ¿e tylko oni g³osz¹ prawdziw¹ naukê, a zbawienia mo¿na w pe³ni doœwiadczyÌ, pod¹¿aj¹c za ich radami. Nauczaj¹cy, dystansuj¹c siê od istniej¹cych ruchów czy wspólnot, nie proponuj¹ drogi rozwoju, nie ma w ich przekazie wizji formacji zmierzaj¹cej ku dojrza³oœci chrzeœcijaùskiej.

Kreuj¹ raczej w³asn¹ duchowoœÌ, w której staj¹ siê najwa¿niejszymi autorytetami. Czasami mo¿na odnieœÌ wra¿enie, ¿e kaznodziejom nie tyle chodzi im o rozwój duchowy s³uchaczy, ile o zatrzymanie ich przy sobie. W ten sposób adepci, upodobniaj¹c siê do duchowego mistrza, staj¹ siê jego odbiciem, lustrem, a przez to jeszcze bardziej wi¹¿¹ siê z nim.


Bieguny przepowiadania


Nauczanie kaznodziejów cechuje zarówno otwartoœÌ, jak i rygoryzm. Jedni swobodnie poruszaj¹ siê po wirtualnym œwiecie, a wspó³czesn¹ rzeczywistoœÌ traktuj¹ jako sprzymierzeùca, inni z kolei, z du¿ymi obawami patrz¹c na zachodz¹ce przemiany, sugeruj¹ dystans, który pozwoli zachowaÌ wierz¹cym w³asn¹ to¿samoœÌ. Kaznodziejscy rygoryœci czêœciej siêgaj¹ do objawieù prywatnych. Sugeruj¹c siê wizjami nie zawsze zatwierdzonymi przez Koœció³, nierzadko dokonuj¹ uproszczeù, wskazuj¹c gotowe rozwi¹zania i naiwne interpretacje aktualnych wydarzeù.

 Tak dzieje siĂŞ np. w przypadku obecnej pandemii. W sieci moÂżna natkn¹Ì siĂŞ na liczne, czĂŞsto sprzeczne ze sobÂą jej interpretacje. Religijne prĂłby wyjaÂśnienia pochodzenia koronawirusa bywajÂą irracjonalne. Kaznodzieje, wietrzÂąc rozmaite spiski, pomijajÂą wyniki badaĂą, opinie specjalistĂłw czy gÂłosy naukowych autorytetĂłw. UdzielajÂą jednoznacznych odpowiedzi, argumentujÂąc w sposĂłb tak naiwny, iÂż oÂśmieszajÂą siebie i znieksztaÂłcajÂą istotĂŞ wiary oraz BoÂżego objawienia.


Renesans pokuty


Wa¿nym w¹tkiem ich nauczania pozostaje wezwanie do pokuty. Pojawia siê ono w kontekœcie obecnej pandemii, ale tak¿e przy innych okazjach. Pokuta bywa postrzegana jako antidotum na wszystkie bol¹czki cz³owieka i œwiata. W doktrynie kaznodziejów pokuta wyraŸnie traci biblijny wymiar, a jej sens zostaje wypaczony. Jako g³ówny motyw przepowiadania zajmuje miejsce zbawienia, które pozostaje centraln¹ prawd¹ wiary chrzeœcijaùskiej. Koncentruj¹c siê na kwestii pokuty, przepowiadaj¹cy upodobniaj¹ siê w swym nauczaniu do œredniowiecznych milenarystów. Podobnie jak oni, stosuj¹ strach jako swoist¹ metodê pedagogiczn¹.

Nauczaniem prĂłbujÂą dyscyplinowaĂŚ sÂłuchaczy. Tego rodzaju przekazy, wzmocnione proroctwami i przepowiedniami, stajÂą siĂŞ poÂżywkÂą dla rozwoju lĂŞkliwej poboÂżnoÂści, w ktĂłrej kwestia zasÂługiwania i wizja karzÂącego Boga zajmujÂą centralne miejsce.


Deprecjonowanie psychoterapii


Od lat mistrzowie duchowoœci, proponuj¹c drogê uzdrowienia wewnêtrznego, siêgaj¹ do psychoterapeutycznych narzêdzi. Wiedz¹ bowiem o tym, ¿e w ¿yciu cz³owieka s¹ takie doœwiadczenia, które tylko w systematycznej terapii mo¿na zrozumieÌ, zaakceptowaÌ i przez nie przejœÌ. W psychologach i terapeutach nale¿y widzieÌ sprzymierzeùców, którzy s³u¿¹ fachow¹ pomoc¹ cz³owiekowi. Wierz¹cy akceptuj¹cy w³asn¹ historiê ¿ycia bêdzie szuka³ dojrza³ej formy duchowoœci. Nie da siê zwieœÌ kaznodziejom, którzy chcieliby nim manipulowaÌ. Mo¿e dlatego wielu z nich tak ³atwo przychodzi krytykowanie psychoterapeutów. Postrzegaj¹ ich bowiem jako konkurentów.


OdzyskaÌ si³ê kerygmatu


G³oszenie s³owa Bo¿ego to newralgiczna pos³uga Koœcio³a. Dlatego ka¿dy kaznodzieja powinien pamiêtaÌ, ¿e w przepowiadaniu liczy siê przekaz, a nie g³osz¹cy. Nawet najlepszy kaznodzieja nie mo¿e sob¹ zas³aniaÌ kerygmatu. Ma opieraÌ siê na tym, co wiarygodne. SiêgaÌ do objawienia i tradycji. Nie jest wyroczni¹, tylko s³ug¹ S³owa. Nie musi siê znaÌ na wszystkim. Ma byÌ przede wszystkim specjalist¹ od s³owa Bo¿ego. Jego misj¹ jest ukazywanie ¿ywego Boga, g³êbi wiary, a nie koncentracja na sobie.

Nie powinien wiĂŞc sobÂą wypeÂłniaĂŚ przestrzeni nauczania. Niech nie zapomina takÂże o rozumie. W jego przepowiadaniu nie moÂże pojawiaĂŚ siĂŞ alternatywa: albo wiara, albo rozum, ale majÂą byĂŚ obecne i wiara, i rozum. SÂą one niezbĂŞdne w misji gÂłoszenia. Dobrze, Âżeby wspó³czeÂśni kaznodzieje o tym pamiĂŞtali. •


https://kosciol.wiara.pl/doc/6497952.Kaznodziejskie-manowce/2

.