Kaznodziejskie manowce

.

Czas pandemii nie tylko zmusiÂł wiernych do szukania w internecie duchowego wsparcia, ale takÂże zintensyfikowaÂł dziaÂłania kaznodziejĂłw dobrze czujÂących siĂŞ w wirtualnym Âświecie. Niestety, nie zawsze z poÂżytkiem dla wiernych.

ISTOCKPHOTO

Lockdown, przynajmniej na razie, zostaÂł odwieszony. Wydaje siĂŞ, Âże jest to dobry moment, aby nieco krytyczniej spojrzeĂŚ na poczynania wspĂłÂłczesnych kaznodziejĂłw. OdnoszĂŞ bowiem wraÂżenie, Âże ten newralgiczny wymiar posÂługi KoÂścioÂła, jakim jest przepowiadanie sÂłowa BoÂżego, bywa przez wielu z nich traktowany instrumentalnie. Dzisiejsi kaznodzieje, dziĂŞki internetowi zyskujÂący popularnoÂśĂŚ i rozpoznawalnoÂśĂŚ, nierzadko schodzÂą na manowce, ciÂągnÂąc za sobÂą nie zawsze Âświadomych tego sÂłuchaczy.

Co w ich przepowiadaniu moÂże niepokoiĂŚ?

Celebryci

DziĂŞki internetowi kaznodzieje stali siĂŞ wszechobecni i wszechwiedzÂący. Nie ma miejsca, do ktĂłrego by nie dotarli ze swoim przekazem, i nie ma tematu, na ktĂłrym by siĂŞ nie znali. Wielu z nich osiÂągnĂŞÂło status celebrytĂłw. W sieci nie tylko gÂłoszÂą rekolekcje, ale takÂże uczÂą gotowania i promujÂą gry. Ich medialne projekty bywajÂą nazywane ewangelizacjÂą, ale niejednokrotnie nie majÂą z niÂą wiele wspĂłlnego. W przekazie przede wszystkim eksponujÂą siebie. Ich poglÂądy szczelnie wypeÂłniajÂą przestrzeĂą przepowiadania, spychajÂąc sÂłowo BoÂże na dalszy plan. O wartoÂści przekazu decyduje status gÂłoszÂącego. Im wiĂŞcej jego kanaÂł ma subskrybentĂłw, a strona FB lajkĂłw, tym jest on „wartoÂściowszy”.

Uproszczona duchowoÂśĂŚ

Przekazom wspĂłÂłczesnych kaznodziejĂłw niejednokrotnie towarzyszy bardzo uproszczona wizja duchowoÂści. NauczajÂący, w zaleÂżnoÂści od wÂłasnych fascynacji, odkryĂŚ czy upodobaĂą, sugerujÂą sÂłuchaczom konkretne metody modlitewno-ascetyczne. PomijajÂąc wolnoÂśĂŚ wyboru, absolutyzujÂą wÂłasne doÂświadczenia. To, co jest dobre lub skuteczne w ich Âżyciu, staje siĂŞ dla innych konieczne i niezbĂŞdne. Przypominam sobie reakcje uczestnikĂłw rekolekcji prowadzonych przez jednego z bardziej znanych kaznodziejĂłw.

Kiedy obwieÂściÂłem im, Âże w takich wydarzeniach nie uczestniczyÂłem i chyba nie zamierzam tego robiĂŚ, zdziwili siĂŞ, pogrozili mi palcem i powiedzieli, Âże duÂżo tracĂŞ. Nie pomogÂły tÂłumaczenia, Âże regularnie odbywam rekolekcje ignacjaĂąskie, modlĂŞ siĂŞ codziennie sÂłowem BoÂżym itd. Dla nich byÂłem ignorantem, ktĂłry nie chce doÂświadczyĂŚ „prawdziwej Âłaski”, cokolwiek miaÂłoby to znaczyĂŚ.

Emocjonalne uzaleÂżnienie

NiezaleÂżnie od tego, czy duchowni prowadzÂą nauczanie w sieci, czy robiÂą to w sposĂłb tradycyjny, majÂą swoich wiernych wyznawcĂłw. StaÂłych sÂłuchaczy i uczestnikĂłw eventĂłw ÂłÂączÂą z nauczajÂącymi silne wiĂŞzi emocjonalne. Czasami moÂżemy nawet mĂłwiĂŚ o uzaleÂżnieniu. Kaznodzieje, Âświadomi tego lub nie, wiÂąÂżÂą ludzi ze sobÂą. Zainteresowanie ich nauczaniem u wielu odbiorcĂłw przekracza ramy fascynacji. ZdarzaÂło mi siĂŞ spotkaĂŚ uczestnikĂłw rekolekcji, ktĂłrzy za charyzmatycznym ksiĂŞdzem jeÂździli od miasta do miasta, od parafii do parafii, zaliczajÂąc kolejne spotkania.

SÂłuchajÂąc ich Âświadectw, byÂłem pewien, Âże nie ma tutaj mowy o doÂświadczeniach duchowych, a chodzi o coraz silniejsze emocje. OpiekujÂąc siĂŞ w parafii grupami modlitewnymi, zauwaÂżyÂłem, Âże uczestnicy eventĂłw religijnych czĂŞsto nie odnajdujÂą siĂŞ w pracy formacyjnej. CodziennoÂśĂŚ wspĂłlnoty, pozbawiona nadmiernych emocji, nie byÂła dla nich atrakcyjna. Dlatego porzucali grupy formacyjne, a wybierali spotkania z charyzmatykami, ktĂłrzy dostarczali im nowych wraÂżeĂą.

Niebezpieczny ekskluzywizm

DziaÂłalnoÂśĂŚ wielu kaznodziejĂłw cechuje swoisty ekskluzywizm. WyraÂża siĂŞ on w przekonaniu, Âże tylko oni gÂłoszÂą prawdziwÂą naukĂŞ, a zbawienia moÂżna w peÂłni doÂświadczyĂŚ, podÂąÂżajÂąc za ich radami. NauczajÂący, dystansujÂąc siĂŞ od istniejÂących ruchĂłw czy wspĂłlnot, nie proponujÂą drogi rozwoju, nie ma w ich przekazie wizji formacji zmierzajÂącej ku dojrzaÂłoÂści chrzeÂścijaĂąskiej.

KreujÂą raczej wÂłasnÂą duchowoÂśĂŚ, w ktĂłrej stajÂą siĂŞ najwaÂżniejszymi autorytetami. Czasami moÂżna odnieÂśĂŚ wraÂżenie, Âże kaznodziejom nie tyle chodzi im o rozwĂłj duchowy sÂłuchaczy, ile o zatrzymanie ich przy sobie. W ten sposĂłb adepci, upodobniajÂąc siĂŞ do duchowego mistrza, stajÂą siĂŞ jego odbiciem, lustrem, a przez to jeszcze bardziej wiÂąÂżÂą siĂŞ z nim.

Bieguny przepowiadania

Nauczanie kaznodziejĂłw cechuje zarĂłwno otwartoÂśĂŚ, jak i rygoryzm. Jedni swobodnie poruszajÂą siĂŞ po wirtualnym Âświecie, a wspĂłÂłczesnÂą rzeczywistoÂśĂŚ traktujÂą jako sprzymierzeĂąca, inni z kolei, z duÂżymi obawami patrzÂąc na zachodzÂące przemiany, sugerujÂą dystans, ktĂłry pozwoli zachowaĂŚ wierzÂącym wÂłasnÂą toÂżsamoÂśĂŚ. Kaznodziejscy rygoryÂści czĂŞÂściej siĂŞgajÂą do objawieĂą prywatnych. SugerujÂąc siĂŞ wizjami nie zawsze zatwierdzonymi przez KoÂściĂłÂł, nierzadko dokonujÂą uproszczeĂą, wskazujÂąc gotowe rozwiÂązania i naiwne interpretacje aktualnych wydarzeĂą.

Tak dzieje siĂŞ np. w przypadku obecnej pandemii. W sieci moÂżna natknÂąĂŚ siĂŞ na liczne, czĂŞsto sprzeczne ze sobÂą jej interpretacje. Religijne prĂłby wyjaÂśnienia pochodzenia koronawirusa bywajÂą irracjonalne. Kaznodzieje, wietrzÂąc rozmaite spiski, pomijajÂą wyniki badaĂą, opinie specjalistĂłw czy gÂłosy naukowych autorytetĂłw. UdzielajÂą jednoznacznych odpowiedzi, argumentujÂąc w sposĂłb tak naiwny, iÂż oÂśmieszajÂą siebie i znieksztaÂłcajÂą istotĂŞ wiary oraz BoÂżego objawienia.

Renesans pokuty

WaÂżnym wÂątkiem ich nauczania pozostaje wezwanie do pokuty. Pojawia siĂŞ ono w kontekÂście obecnej pandemii, ale takÂże przy innych okazjach. Pokuta bywa postrzegana jako antidotum na wszystkie bolÂączki czÂłowieka i Âświata. W doktrynie kaznodziejĂłw pokuta wyraÂźnie traci biblijny wymiar, a jej sens zostaje wypaczony. Jako gÂłĂłwny motyw przepowiadania zajmuje miejsce zbawienia, ktĂłre pozostaje centralnÂą prawdÂą wiary chrzeÂścijaĂąskiej. KoncentrujÂąc siĂŞ na kwestii pokuty, przepowiadajÂący upodobniajÂą siĂŞ w swym nauczaniu do Âśredniowiecznych milenarystĂłw. Podobnie jak oni, stosujÂą strach jako swoistÂą metodĂŞ pedagogicznÂą.

Nauczaniem prĂłbujÂą dyscyplinowaĂŚ sÂłuchaczy. Tego rodzaju przekazy, wzmocnione proroctwami i przepowiedniami, stajÂą siĂŞ poÂżywkÂą dla rozwoju lĂŞkliwej poboÂżnoÂści, w ktĂłrej kwestia zasÂługiwania i wizja karzÂącego Boga zajmujÂą centralne miejsce.

Deprecjonowanie psychoterapii

Od lat mistrzowie duchowoÂści, proponujÂąc drogĂŞ uzdrowienia wewnĂŞtrznego, siĂŞgajÂą do psychoterapeutycznych narzĂŞdzi. WiedzÂą bowiem o tym, Âże w Âżyciu czÂłowieka sÂą takie doÂświadczenia, ktĂłre tylko w systematycznej terapii moÂżna zrozumieĂŚ, zaakceptowaĂŚ i przez nie przejÂśĂŚ. W psychologach i terapeutach naleÂży widzieĂŚ sprzymierzeĂącĂłw, ktĂłrzy sÂłuÂżÂą fachowÂą pomocÂą czÂłowiekowi. WierzÂący akceptujÂący wÂłasnÂą historiĂŞ Âżycia bĂŞdzie szukaÂł dojrzaÂłej formy duchowoÂści. Nie da siĂŞ zwieÂśĂŚ kaznodziejom, ktĂłrzy chcieliby nim manipulowaĂŚ. MoÂże dlatego wielu z nich tak Âłatwo przychodzi krytykowanie psychoterapeutĂłw. PostrzegajÂą ich bowiem jako konkurentĂłw.

OdzyskaĂŚ siÂłĂŞ kerygmatu

GÂłoszenie sÂłowa BoÂżego to newralgiczna posÂługa KoÂścioÂła. Dlatego kaÂżdy kaznodzieja powinien pamiĂŞtaĂŚ, Âże w przepowiadaniu liczy siĂŞ przekaz, a nie gÂłoszÂący. Nawet najlepszy kaznodzieja nie moÂże sobÂą zasÂłaniaĂŚ kerygmatu. Ma opieraĂŚ siĂŞ na tym, co wiarygodne. SiĂŞgaĂŚ do objawienia i tradycji. Nie jest wyroczniÂą, tylko sÂługÂą SÂłowa. Nie musi siĂŞ znaĂŚ na wszystkim. Ma byĂŚ przede wszystkim specjalistÂą od sÂłowa BoÂżego. Jego misjÂą jest ukazywanie Âżywego Boga, gÂłĂŞbi wiary, a nie koncentracja na sobie.

Nie powinien wiĂŞc sobÂą wypeÂłniaĂŚ przestrzeni nauczania. Niech nie zapomina takÂże o rozumie. W jego przepowiadaniu nie moÂże pojawiaĂŚ siĂŞ alternatywa: albo wiara, albo rozum, ale majÂą byĂŚ obecne i wiara, i rozum. SÂą one niezbĂŞdne w misji gÂłoszenia. Dobrze, Âżeby wspĂłÂłczeÂśni kaznodzieje o tym pamiĂŞtali. •

https://kosciol.wiara.pl/doc/6497952.Kaznodziejskie-manowce/2

.